Afgelopen weekend was ik op een feestje bij een vriend thuis. "Zet jij nog even een lekker plaatje op?" roept iemand. "Komt goed!" antwoord ik, terwijl ik door de Spotify playlist scroll. Rare vraag eigenlijk als je er over nadenkt. Ik zet namelijk helemaal geen plaat op maar klik gewoon iets aan. Daar komt geen vinyl, naald of toonarm bij kijken. Toch weet ik exact wat er wordt bedoeld. Auteur Kevin Kelly noemt dit in zijn boek De Wil Van Technologie een skeuoniem - een uitdrukking die is blijven hangen van een niet langer in gebruik zijnde technologie. Andere voorbeelden hiervan zijn 'de hoorn erop gooien', 'de band terugspoelen' en iets 'aanzwengelen'.

Vertrouwd

Het leggen van een link naar oudere technologieën zie je ook terug in het design process van Apple - de nep leren band in iCal, de fineerhouten boekenplanken in iBooks en de (foeilelijke) Find My Friends app op de iPad zijn hier goede voorbeelden van. Dit skeuomorfisme (skeuomorphism) is een eenvoudig concept; het is het idee dat nieuwe ontwerpen bepaalde elementen van eerdere uitvoeringen behouden, terwijl die functioneel gezien niet langer noodzakelijk zijn. De achterliggende gedachte is dat gebruikers een vertrouwd gevoel krijgen wanneer ze een applicatie gebruiken die herkenbare elementen bevat. Ook al zijn deze niet direct van nut. Het draait voornamelijk om het gevoel dat wordt opgeroepen. Een vorm van nostalgie en herkenning. Het probleem is dat wanneer een bepaalde design stijl populair wordt, deze de kans loopt te worden uitgebuit; iets wat in het verleden vaak genoeg is gebeurd. De stijl wordt zonder al te veel na te denken gebruikt en misbruikt (check http://skeu.it voor meer voorbeelden). Hierdoor kan de stijl z'n effectiviteit verliezen en z'n doel voorbij schieten. Skeuomorfisme lijkt deze richting ook op te gaan. ![tumblr_m7s58uasie1royiqyo1_500.jpg](//images.ctfassets.net/gvcherscz0pq/61PtVrSd5Cy8WEo66gyI0Q/47dc3b2dc522b3e32633947b62e67204/tumblr_m7s58uasie1royiqyo1_500.jpg) En dat is niet het enige punt van kritiek van skeuomorfisme. Zo werkt de aanpak soms averechts; het digitale equivalent functioneert niet zoals de 'real-life' tegenhanger. Hiermee wordt de gebruiker alleen maar in de war gebracht. Daarnaast zijn de gebruikte metaforen vaak verouderd of achterhaald. Zo weet ik bijvoorbeeld hoe een rolodex er in het echt uitziet, maar veel van mijn jongere collega's hebben een dergelijk apparaat nog nooit gezien. Er zijn zelfs designers die beweren dat innovatie hier onder te lijden heeft. Ook binnen de Apple gelederen is er een tweedeling waarneembaar:

"Inside Apple, tension has brewed for years over the issue. Apple iOS SVP Scott Forstall is said to push for skeuomorphic design, while industrial designer Jony Ive and other Apple higher-ups are said to oppose the direction. “You could tell who did the product based on how much glitz was in the UI,” says one source intimately familiar with Apple’s design process."

Als één van de meest iconische designers van onze tijd klaagt over deze design-archaïsmen, wordt het misschien wel eens tijd om hier aandacht aan te besteden.

Transitie

Waar het uiteindelijk om draait is transitie. Telkens wanneer een uitvinding het mogelijk maakt om een bepaalde taak op een andere manier uit te voeren, kan het helpen om de vorige manier van doen na te bootsen. De allereerste auto werd immers ook een 'horseless carriage' genoemd en leek verdomd veel op een koets zonder paarden. Maar op een gegeven moment wordt het tijd voor een overgang en moeten we de oude archaïsche vormen loslaten en ons concentreren op het hier en nu. Dit is wat verschillende designers ook zeggen over het nieuwe Metro design in Windows 8; dat het de transitie maakt op een manier waarop iOS dit niet doet. Ik vind dit een fascinerend punt om te maken: een van de grote en beroemde ontwerpen van onze tijd is dus eigenlijk achterhaald.

Skeuomorfisme - Krachtige metafoor of pure kitsch?

Onderwerpen